دنیای تلگرامی
به دنیای تلگرامی خوش اومدین. اینجا همه پست های تلگرامی گذاشته می شود.
دنیای تلگرامی
به دنیای تلگرامی خوش اومدین. اینجا همه پست های تلگرامی گذاشته می شود.بانوی آواز ایران
امرو ز بیست و هشتمین سالگرد درگذشت بانوی آواز ایران است.
برای مشاهده به ادامه مطلب مراجعه کنید
معصومه دده‌بالا با نام هنری هایده (زادهٔ ۲۱ فروردین ۱۳۲۱ تهران – درگذشت ۳۰ دی ۱۳۶۸ سان فرانسیسکو) خواننده سرشناس موسیقی سنتی و پاپ ایرانی بود.
او از کودکی به ترانه‌های دلکش علاقه‌مند شد و در یکی از مصاحبه‌هایش گفته بود: «از توان صدای دلکش لذت می‌بردم و همواره فکر می‌کردم چطور ممکن است کسی چنین بخواند و آیا نگران نیست که حنجره‌اش پاره شود؟!»
هایده در جوانی برای یک فیلم ایرانی ترانه‌ای خواند اما محدودیت‌های خانوادگی مانع از ادامه کار در این زمینه شد. او پس از آموزش نزد علی تجویدی، تکنواز ویلن و آهنگساز فعال رادیو تهران، در سال ۱۳۴۷ / ۱۹۶۸ فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد. «آزاده» راهگشای فعالیت‌های شد، اثری با موسیقی علی تجویدی و شعری از رهی معیری.
هایده پس از چندین سال فعالیت در برنامه گلها در رادیو تهران، کم کم به موسیقی پاپ یا مردمی روی آورد و با ترانه‌سازانی مانند فریدون خشنود، جهانبخش پازوکی، انوشیروان روحانی و محمد حیدری همکاری کرد. از جمله ترانه‌سرایانی که در این دوره با هایده همکاری داشتند می‌توان از هما میرافشار، بیژن سمندر و امان منطقی نام برد.
بسیاری از نشریات هنری در آن زمان از تغییر جهت هایده در خوانندگی انتقاد کردند، خود او نیز از همواره از آثار خود در برنامه گلها به عنوان آثار ممتاز کارنامه‌اش یاد می‌کرد اما دیگر گرایشی به اجرای آثاری به آن سبک نشان نداد.
ترانه‌های پاپ اما به مرور به فرم تازه‌تری دست پیدا کردند؛ آثاری چون «نشانه»، «بزن تار»، «سوغاتی» و «گل سنگ» از همین دوره فعالیت او به یادگار مانده اند. کارهایی که از چارچوب تکراری کارهای روز و سازبندی معمول گروه‌های پاپ ایرانی بیرون آمدند و به ادبیات موسیقی پاپ ایران افزودند.
هایده درشهریور ۱۳۵۷ چندین ماه پیش از پیروزی انقلاب، ایران را به مقصد انگلستان ترک کرد. او تا پایان عمر از این رویداد به عنوان تلخ ترین خاطره زندگی خود یاد می کرد. بازگشت به ایران ممکن نبود. او در دوران اقامت در ایران با دربار پهلوی پیوندی نزدیک داشت و برنامه های متعددی را در مجالس حکومتی اجرا کرده بود.
با متمرکز شدن جامعه ایرانی و به ویژه خوانندگان و نوازندگان ایرانی در جنوب کالیفرنیا هایده نیز در سال ۱۳۶۱/۱۹۸۲ لندن را به قصد لس‌آنجلس ترک کرد. یکی از نخستین برنامه های رسمی او در این شهر، کنسرتی در دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس (یو.سی.ال.ای) بود همراه با گروهی از سازهای ایرانی به سرپرستی منوچهر صادقی (سنتورنواز بنام ایرانی). گرچه بسیاری از نوازندگان صاحب نام ایرانی مقیم کالیفرنیا در گروه حضور پیدا کرده بودند ولی در هم نوایی آنان با یکدیگر هماهنگی چندانی در این برنامه شنیده نمی‌شد.
فعالیت در لس آنجلس طی مدتی کوتاه و البته با یاری جستن از ترانه سرایان، ترانه سازان و تنظیم کنندگانی خوش ذوق به یکی از موفق ترین دوران در فعالیت های هنری هایده بدل شد. اجراهای پرتوان و تاثیر گذار هایده از ساخته های هنرمندانی چون فرید زولاند، صادق نجوکی، آندرانیک، محمد حیدری و انوشیروان روحانی روی سروده های اردلان سرفراز، بیژن سمندر، لیلا کسری (هدیه) و برخی دیگر، که در بسیاری از آنها اندوه ترک ایران موج می زد. ترانه هایی چون «زهر جدایی»، «بهار بهار باز اومده دوباره» و «روزای روشن خداحافظ».
افزون بر این ترانه ها که به تعبیر محمود خوشنام «تسکینی در خور برای مهاجران و تبعیدیان دلشکسته بود»، هایده با خواندن ترانه هایی شاد و خوش ساخت مانند «راوی»، «نرگس شیراز»، «سیاه چشمون» و «شب عشق» در بین جوانان ایرانی نیز طرفداران بسیاری پیدا کرد. ترانه‌ها گاه از فضای موسیقی ایرانی بسیار فاصله می‌گرفتند ولی جنس صدای هایده و شیوهء خواندن او به کارها رنگ و بوی ایرانی می‌بخشید.
در همین دوران بود که هایده برای اجرای کنسرتی در آلبرت هال لندن همراه با ارکستر بزرگ به رهبری فرنوش بهزاد راهی انگلستان شد. این کنسرت که در نوروز ۱۳۶۴ برگزار شد یکی از نخستین کنسرت های بزرگ و آبرومندانه ایرانی در سالهای پس از انقلاب به شمار می رود. ستار و مرتضی نیز در این کنسرت بخش هایی را اجرا کردند.
هایده از نوجوانی به بیماری دیابت دچار بود که در سالهای بعد، فشار خون و ناراحتی قلبی نیز به آن اضافه شد. بی اعتنایی او به سلامت جسمی‌اش و فشاری که شیوه آوازخوانی او به قلبش وارد می ساخت مرگش را به جلو انداخت. هایده در آخرین شب زندگی خود، در باشگاه کازابلانکا در حومه سان فرانسیسکو برنامه داشت. در آن شب، علیرغم وضعیت نه‌چندان مناسب جسمی، همراه با نوازندگانی چون پرویز رحمان‌پناه، عبدی یمینی و سیامک پویان، یکی از به‌یادماندنی ترین برنامه‌های خود را به اجرا درآورد. بیش از دو دهه از اجرای آن برنامه، هنوز ویدئوی آن منتشر نشده است. هایده ساعاتی پس از اجرای آخرین کنسرت خود در باشگاه کازابلانکا، در ۳۰ دی ۱۳۶۸ برابر با ۲۰ ژانویه ۱۹۹۰ بر اثر سکته قلبی در سن ۴۷ سالگی درگذشت.
هایده در گورستان وست وود در لس آنجلس با حضور جمعیت بی سابقه ای از ایرانیان به خاک سپرده شد. تشییع جنازه هایده بزرگترین مراسم تشییع جنازه یک ایرانی در خارج از مرزهای ایران نام گرفت. ویدئوی این مراسم خاکسپاری به فاصله کوتاهی در سراسر ایران پخش شد.
پروفسور اریک نخجوانی درباره صدای هایده در دانشنامه ایرانیکا می نویسد: " تلفیق قدرت حنجره و مهارت در تکنیک های آوازی، به صدای کنترآلتوی او جنس و طنینی نادر برای اجرای آواز داده بود. از آن گذشته، حس قوی او در زمان بندی موسیقایی، داشتن ریتم روان در اجرا و بیان شاعرانه و موثر موسیقایی، به او این امکان را داد تا هر ترانه ای را که می خواند به شکلی تاثیر گذار اجرا کند..."
آرامگاه هایده در قبرستان وست وود لس آنجلس